Civatanın Tarihi
CİVATA VE VİDANIN TARİHSEL GEÇMİŞİ
Bazıları, vida dişlerinin M.Ö.400 yıllarında, Tarentum’un mimarları tarafından icat edildiğini saymaktadır (M.Ö 428 – M.Ö 350).
Mimarlar genellikle mekanik kurucular olarak anılırlardı ve Platon’un çevresinden idiler.vida prensibinin ilk uygulanmalarından biri, zeytinyağı ve üzüm suyu çıkarmak için preste gerçekleştirilmiştir. Pomeii’deki yağ presleri vida prensibi ile çalışmaktaydı.
Arşimet (M.Ö. 287 – M.Ö. 212) vida prensibini geliştirdi ve suyu yükseltmek için bunu yapı (inşaat) cihazlarında kullandı. Su vidası, Arşimet’ten önce Mısır’da icat edilmiş olabilir. Bunlar odundan yapılmıştı ve toprak sulama ile gemilerden fazla suyu çıkarmada kullanılmaktaydı. Romalılar ise Arşimet vidalarını, maden çıkarmada kullanmıştır. Vida, Alexandria’nın Balıkçılık Yöntemi’nde Milattan sonraki ilk yüzyılda tanıtılmıştır.
Vida dişi yapımı, ustaların (zanaatçıların) gözleri ve yeteneklerine dayanmakta idi. Bu konudaki ilerlemeler, on sekizinci yüzyılda kendini göstermiştir. Antoine Thiout, 1750’lerde, , yarı-otomatik olarak boylamasına hareket edecek araç taşınmasını sağlayacak, vida sürücülü bir torna tezgahının donatılmasında yenilik getirmiştir. İyi ayarlı vidalar, mikrometreler gibi geniş aygıt çeşitliliğinde temeldir. Bu tür bir dişliyi yapmak için bir torna tezgahı gereklidir. Jesse Ramsden 1770’de, ilk tatmin edici vida kesme tezgahını yapmıştır. Torna tezgahını kullanarak uzun vidalar kesilip kısaltılabiliyordu. Hassas vidalar, hassas aygıtların, buhar motorları ve makine araçlarının yapımına olanak tanımasını sağlamıştır. Bunların, aygıtlarda incelenerek kullanılması ile, kanalların, yolların ve köprülerin yapımı ve geliştirilmesine yardımcı olmuşlardır.
Bağlayıcılar için vida dişleri, elle kesilirdi ancak artan talep, bunların fabrikada üretilmelerini zorunlu hale getirmiştir. J ve W Wyatt benzer bir sistemi 1760’ta patentlemiştir. Dişli standardizasyonundaki eksiklik, bağlayıcıların sorunlu olanlarla değiştirilmesini sağlamıştır.
Bu problemlerin üstesinden gelebilmek için, Joseph Whitworth, İngiltere’deki pek çok atölyeden vida numuneleri toplamış ve 1841’de iki öneri ileri sürmüştür:
Dişin kuşattığı açı 55 derecede standardize edilmelidir.
İnç (0,025 metre) başına diş sayısı, çeşitli çaplar için standardize edilmelidir.
Önerileri, 1860’larda İngiltere’de standart uygulama haline gelmiştir.
1864’te Amerika’da, William Sellers, bağımsız olarak, çeşitli çaplar için 60 derecelik bir diş şekli ve çeşitli diş dereceleri temeline dayalı farklı bir standart önermiştir. Bu durum, ABD tarafından benimsenmiş ve American Standard Coarse Series (NC) ve Fine Series (NF)’de sonradan geliştirilmiştir. Dişin, daha kolay vida yapmak için yuvarlak kök ve tepeye sahip Whitworth standardı’ndan farklı olarak düz köklü ve tepeli bir şekli vardı.
Aynı zamanda, metrik diş standartları, farklı açılarda pek çok vida dişi ile Avrupa kıtasından benimsenmekte idi. Örneğin, Alman Loewenherz’in vida dişi 53 derece – 5 dakikalık bir açıya, İsveçli Thury’nin ise 47.5 dereceli bir açılı vida dişi vardı. Uluslar arası standart metrik vida dişi, sonunda, düz tepe ve yuvarlak köklü 60 derece üzeri bir açıya sahip Alman ve Fransız metrik standardından geliştirilmiştir.
1948 Kasım’ında, Birleşik Krallık (İngiltere), ABD ve Kanada, inç ölçü birimi kullanan tüm ülkeler için tek standart olarak birleşik vida dişinde karar kılmıştır. 1965’te İngiltere Standartlar Enstitüsü, organizasyonların, BSW, BSF ve BA dişlerini modası geçmiş olarak varsaymalarını istediklerini bildiren politik bir beyan hazırladılar. Gelecek tasarımlar için ilk tercih edilen değişim, ISO inç’li (birleşik) ISO metrik vida dişi idi.
Metrik vida dişleri, dişin birinci nominal çapı ve milimetrelik derecenin takip ettiği M harfi ile belirtilmiştir. Örneğin M10 x 1.0, vida dişinin birinci çapının 10 mm ve derecesinin ise 1.0 mm olduğunu gösterir. Derece değerinin olmaması, kaba vida dişinin belirtildiğini gösterir. Örneğin, bir vida dişinin M10 olması, kaba vida dişi serisinin 10 mm’lik bir çapla belirtilmiş olduğunu gösterir (dereceye 1.5 mm değeri verilerek).
VİDANIN İCADI
VİDA : MÖ 5. yüzyılda Archytas of Terentum, vidayı icat etti. İlk vidalar tahtadan yapılmakta ve zeytinyagı ile preslenmekteydi. Metal vidalar ise ilk olarak 15. yüzyılda Ege’nin iki yakasında karşımıza çıkmaktadır.